ارزیابی شاخص های تحمل به خشکی در ژنوتیپ های بادام زمینی با استفاده از شاخص های فیزیولوژیک و تنش

تنش خشکی یکی از مهم ترین عوامل خسارت‎زا در تولید محصول بادام زمینی در بیشتر مناطق دنیا، از جمله ایران می‏باشد. بنابراین شناسایی ارقام بادام زمینی متحمل به خشکی یک هدف مهم به شمار می‏رود. در سال 1389، ده ژنوتیپ بادام زمینی در دو آزمایش جداگانه (تنش خشکی و بدون تنش) به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در دو تکرار کشت شدند. فاکتورهای آزمایش شامل ده ژنوتیپ بادام زمینی و سه سطح هورمون سایکوسل (0، ppm300 و ppm600) بودند. نتایج تجزیه مرکب بیانگر اختلاف بسیار معنی‏داری بین ژنوتیپ‎ها از نظر کلیه صفات مورد ارزیابی بود. مقایسه میانگین عملکرد در شرایط نرمال رطوبتی و تنش خشکی نشان داد که رقم goli با میزان عملکرد (08/6 و 02/3) تن در هکتار نسبت به سایر ژنوتیپ ها برتری دارد. همچنین نتایج تجزیه علیت نیز حاکی از اثرگذاری دو صفت وزن کل دانه و وزن غلاف در هر دو شرایط نرمال و تنش خشکی بر عملکرد غلاف بود. میانگین بهره‏وری (mp)، شاخص تحمل (tol)، میانگین هندسی بهره‏وری (gmp)، شاخص حساسیت به تنش (ssi)، شاخص تحمل به تنش (sti) و میانگین متوازن (harm) بر مبنای عملکرد غلاف در شرایط آبی (yn) و تنش (ys) محاسبه گردید. اختلاف بسیار معنی‏داری بین ژنوتیپ‏ها از نظر کلیه شاخص‏ها و عملکردهای آبی و تنش وجود داشت. تحلیل همبستگی بین عملکرد غلاف در شرایط آبی و تنش و شاخص‏های تحمل به خشکی نشان داد که شاخص های mp و harm مناسب‏ترین شاخص‏ها برای غربال کردن ژنوتیپ‏های متحمل بادام زمینی می‏باشند. توزیع ژنوتیپ‏ها در فضای بای‏پلات وجود تنوع ژنتیکی بین ژنوتیپ‏ها به تنش خشکی را نشان داد بهترین شاخص‏ها برای انتخاب ژنوتیپ‏های متحمل به خشکی در بادام زمینی، شاخص‏های harm ، gmp و mp تعیین گردیدند. نمودار چند متغیره بای پلات گابریل نیز نشان داد که بهترین ژنوتیپ ها، که دارای پتانسیل عملکرد بالا در شرایط تنش خشکی باشند در عدم استفاده از هورمون سایکوسل ژنوتیپ goli و در استفاده از غلظت ppm 300 و ppm 600 به ژنوتیپ igcv92040 و igcv03060 و igcv93133 اختصاص یافتند.